Van technologie naar menselijkheid

Mijn antwoord om van overleven naar waardering te gaan.

INSPIRATIECLOUDMEDIAEU POLICY

Nick Aldewereld

6/23/20258 min lezen

crowd standing and sitting on road during daytime

Van Technologie naar menselijkheid: Een Nederlandse weg naar Digitale waardigheid

Een manifest voor de verbinding tussen AI-soevereiniteit en menselijke waardecreatie

Wanneer drie verhalen samenkomen

Soms ontstaat verandering wanneer verschillende verhalen tegelijkertijd tot leven komen. Het verhaal van Marcel Kolder, die op LinkedIn de structurele minachting voor verpleegkundigen aan de kaak stelde. Het verhaal van Europa, dat zoekt naar digitale onafhankelijkheid terwijl Amerikaanse en Chinese techgiganten onze data beheersen. En het verhaal van ontelbare mensen die dagelijks waardevolle arbeid verrichten, zorg verlenen, kinderen onderwijzen, ouderen bezoeken, maar daar nauwelijks economische erkenning voor krijgen.

Deze drie verhalen hoeven niet los van elkaar te staan. Integendeel, zij kunnen de basis vormen voor een fundamentele verschuiving in hoe we technologie en menselijkheid met elkaar verbinden. Nederland heeft de unieke kans om deze verhalen samen te brengen en een nieuwe standaard te zetten voor wat technologie werkelijk kan betekenen.

Waarom bankiers meer verdienen dan verpleegkundigen

Marcel Kolder raakte een gevoelige snaar toen hij reageerde op Jort Kelder's achteloze opmerking "Dan had ze maar arts moeten worden." Meer dan zevenduizend mensen reageerden instemmend op zijn woorden, omdat hij iets benoemde wat iedereen voelt maar weinigen durven uit te spreken: we leven in een economie die menselijke waarde heeft verwisseld voor marktwaarde.

Een verpleegkundige die 's nachts de hand vasthoudt van een stervende patiënt creëert onmeetbare waarde. Een leraar die een kind helpt geloven in zichzelf verandert een leven. Een vrijwilliger die tijd doorbrengt met een eenzame oudere versterkt het weefsel van onze samenleving. Maar omdat deze waarde niet direct omzetbaar is in euro's, blijft zij onzichtbaar in onze economische systemen.

Dit is de paradox van onze tijd. We hebben raketten naar Mars gestuurd en AI ontwikkeld die menselijke creativiteit benadert, maar we waarderen nog steeds werk op basis van verouderde principes uit de industriële revolutie. We meten productiviteit in plaats van betekenis, efficiency in plaats van empathie, omzet in plaats van impact.

Technologie als verlengstuk van menselijkheid

Tegelijkertijd zoekt Europa naar een antwoord op een andere uitdaging: digitale soevereiniteit. Terwijl we afhankelijk zijn geworden van Amerikaanse platformen en Chinese hardware, beseffen we dat controle over technologie gelijkstaat aan controle over onze toekomst. Europa heeft daarom ambitieuze plannen gelanceerd voor eigen AI-infrastructuur, eigen datacenters, eigen digitale identiteiten.

Hier ligt een ongekende mogelijkheid. Wat als we deze nieuwe digitale infrastructuur niet alleen gebruiken om concurrerend te zijn met Silicon Valley, maar om iets fundamenteel anders te bouwen? Wat als we technologie kunnen ontwikkelen die niet draait om het maximaliseren van aandacht of winst, maar om het zichtbaar maken en belonen van menselijke waardecreatie?

De wetenschap toont ons dat dit mogelijk is. Empathische interacties hebben een unieke biologische handtekening. Wanneer mensen zich oprecht verbonden voelen met anderen, veranderen hun hersengolven, vertoont hun hart coherente ritmes, stijgen hun oxytocine-niveaus. Deze signalen zijn niet fabriceerbaar, je kunt niet doen alsof je empathie voelt. Je lichaam verraadt de waarheid.

Een nieuwe visie: SovereignAI als fundament voor menselijke waardering

Stel je voor: Nederland bouwt niet zomaar een datacentrum of AI-fabriek, maar een infrastructuur die specifiek ontworpen is om menselijke waarde zichtbaar te maken. Een systeem waarbij de jongeman die een uur lang oprechte aandacht geeft aan een eenzame oudere daadwerkelijk wordt beloond, niet via een bureaucratisch systeem van formulieren en controles, maar via zijn eigen biologie. Zijn smartphone detecteert subtiele veranderingen in zijn stemfrequentie, zijn hartslag vertoont coherente patronen, micro-expressiemetingen tonen oprechte betrokkenheid.

Deze 'biometrische handtekening van empathie' wordt verwerkt door een AI-systeem dat volledig in Europese handen is, dat democratisch bestuurd wordt, en dat privacy en autonomie als uitgangspunt heeft. Het resultaat zijn 'Human Tokens' een digitale erkenning van waardecreatie die verhandelbaar is voor extra inkomen bovenop een basisuitkering, toegang tot diensten, of investeringsmogelijkheden in gemeenschapsprojecten.

Dit is geen sciencefiction. We hebben de technologie. We hebben de infrastructuur. We hebben het maatschappelijk draagvlak. Wat we nodig hebben is de moed om deze elementen samen te brengen.

Een platform voor elke werk van betekenis

In de praktijk zou dit systeem functioneren als een platform dat alle vormen van betekenisvolle arbeid integreert. Stel je een Nederlandse versie voor van LinkedIn, maar dan één die niet alleen traditionele banen toont, maar ook zorgklussen, onderwijsondersteuning, buurtinitiatieven en vrijwilligerswerk. Een platform waar AI-assistenten mensen helpen ontdekken welk type bijdrage het beste past bij hun energie, interesses en mentale gesteldheid.

Een verpleegkundige zou naast haar reguliere salaris Human Tokens kunnen verdienen voor empathische momenten met patiënten. Een gepensioneerde leraar zou beloond worden voor het helpen van kinderen met leesprobllemen. Een student zou erkenning krijgen voor het bezoeken van ouderen in verzorgingstehuizen. Allemaal meetbaar, allemaal waardeerbaar, allemaal betekenisvol.

Het systeem zou volledig vrijwillig zijn. Deelname heeft geen negatieve gevolgen voor wie ervoor kiest om niet mee te doen. Alle data blijft eigendom van de gebruiker. Privacy staat voorop. Maar voor wie wel kiest voor deelname, wordt hun menselijke waardecreatie eindelijk zichtbaar en beloond.

Nederlandse leiderschap van CWI naar AI voor menselijkheid

Nederland heeft eerder bewezen dat kleine landen grote technologische sprongen kunnen maken. Het Centraal Wiskundig Instituut legde in de vorige eeuw de basis voor onze digitale infrastructuur met mainframes en COBOL-systemen die miljarden opleverden. Nu kunnen we opnieuw geschiedenis schrijven door als eerste land ter wereld een AI-infrastructuur te bouwen die niet draait om surveillance of commercie, maar om het versterken van menselijke verbinding.

Deze Nederlandse aanpak zou drie elementen combineren die nergens anders ter wereld samen worden gebracht. Ten eerste, een complete AI-gigafactory met honderdduizend processors, gebouwd volgens Europese waarden van privacy, transparantie en democratische controle. Ten tweede, een biometrisch systeem dat empathie en zorg meetbaar maakt zonder de menselijke waardigheid aan te tasten. Ten derde, een economisch model dat betekenisvolle arbeid beloont naast traditionele productiviteit.

Deze infrastructuur zou open source zijn, zodat andere landen het model kunnen overnemen. Het zou mobiel-eerst ontworpen zijn, zodat iedereen met een smartphone kan deelnemen. Het zou AI-assistenten bevatten die cognitieve drempels verlagen, zodat ook mensen zonder technische achtergrond volwaardig kunnen participeren.

Technologie in dienst van mensen

Een dergelijk systeem roept terecht vragen op over privacy, controle en menselijke autonomie. Daarom zijn ethische waarborgen essentieel. Deelname is volledig vrijwillig. Alle data blijft eigendom van de gebruiker via nieuwe technologieën zoals 'personal data pods' die volledige controle garanderen. Er komen geen sociale credit scores die mensen uitsluiten. AI dient de gebruiker, niet omgekeerd.

Het systeem zou democratisch bestuurd worden, met burgerpanels die ethisch toezicht houden, academische commissies die onderzoeksprioriteiten bepalen, en transparante rapportage over hoe algoritmes beslissingen nemen. Het doel is niet om mensen te controleren, maar om ze te bevrijden. Niet om meer te meten, maar om eindelijk te erkennen wat werkelijk telt.

Een model voor Europa en de Wereld

Als Nederland slaagt in het bouwen van deze infrastructuur, zou het een blauwdruk leveren voor heel Europa. Andere landen zouden het model kunnen overnemen en aanpassen aan hun eigen cultuur en behoeften. Europa zou eindelijk een alternatief kunnen bieden voor het Amerikaanse model van surveillance-kapitalisme en het Chinese model van staatscontrole.

Een bredere impact en de invulling voor bredere welvaart.

Voor zorgverleners zoals Marcel Kolder verdedigde, zou dit systeem directe erkenning betekenen van hun empathische arbeid. Voor Nederland zou het economisch leiderschap betekenen in de volgende fase van technologische ontwikkeling. Voor Europa zou het strategische autonomie betekenen op het gebied van AI en data. Voor burgers zou het universele toegang betekenen tot soevereine digitale diensten die hun privacy respecteren en hun waardecreatie erkennen.

Investering in menselijke infrastructuur

Dit is geen utopisch verhaal, maar een concrete businesscase. De totale investeringen voor de AI-infrastructuur zou worden gedragen door een combinatie van Europese publieke fondsen, Nederlandse innovatiemiddelen en private impact-investeerders. De Human Value component zou aanvullende investeringen van 150 miljoen euro vereisen.

Deze investeringen zouden zich terugbetalen door maatschappelijke besparingen op burnout in de zorg, hogere productiviteit door betekenisvol werk, verminderde geestelijke gezondheidskosten door sociale cohesie, en nieuwe markten in empathie-technologie en mensgerichte AI. Nederland zou exportleider worden in ethische technologie en een ecosysteem creëren dat duizenden banen oplevert in zorg, onderwijs en gemeenschapssectoren.

De toekomst begint vandaag

Marcel Kolder's boosheid over de minachting voor verpleegkundigen raakt de kern van een veel groter vraagstuk: hoe zorgen we ervoor dat technologie onze menselijkheid versterkt in plaats van ondermijnt? Hoe bouwen we systemen die waarde creëren voor mensen, niet alleen voor aandeelhouders? Hoe maken we van Europa een continent dat laat zien dat er een beter alternatief mogelijk is?

De antwoorden liggen binnen ons bereik. We hebben de technologie om empathie meetbaar te maken. We hebben de financiële middelen om soevereine infrastructuur te bouwen. We hebben het maatschappelijk draagvlak om arbeid opnieuw te definiëren. Wat we nodig hebben is de politieke moed en de collectieve wil om deze elementen samen te brengen.

Nederland kan opnieuw bewijzen dat kleine landen grote veranderingen kunnen bewerkstelligen. We kunnen de eerste zijn die technologie gebruikt om menselijkheid te versterken in plaats van te vervangen. We kunnen laten zien dat er een economie mogelijk is waarin verpleegkundigen, leraren en alle andere vorgen van zorg eindelijk krijgen wat ze verdienen: erkenning, waardering en een eerlijke beloning voor hun bijdrage aan wat ons werkelijk mens maakt.

De toekomst wordt niet iets wat ons overkomt. Het is iets wat we samen maken. En het begint met het erkennen dat de waarde van een mens nooit gelijk kan zijn aan de waarde van zijn bankrekening, maar aan de waarde die hij toevoegt aan het leven van anderen.

De uitnodiging

Als je tot hier hebt gelezen, dan ben je iemand die gelooft dat de wereld beter kan. Dat technologie kan dienen in plaats van overheersen. Dat menselijke waarde meer is dan marktwaarde.

Maar een idee blijft een idee totdat het wordt uitgevoerd. En uitvoering vraagt mensen die durven te geloven, te investeren, te experimenteren.

Daarom vraag ik jou:

Als je een beleidsmaker bent: Help mee om de juridische en ethische kaders te creëren waarin zo'n systeem kan gedijen. Zorg ervoor dat technologie ten dienste staat van burgers, niet van bedrijven.

Als je een technoloog bent: Draag bij aan de ontwikkeling van privacy-beschermende, gebruiksvriendelijke tools die empathie meetbaar maken zonder de menselijke waardigheid aan te tasten.

Als je een investeerder bent: Investeer in de toekomst van betekenisvol werk. Dit is niet alleen een morele keuze, maar ook een economische kans van formaat.

Als je een burger bent: Wees bereid om deel te nemen aan experimenten. Stel kritische vragen. Help mee om dit systeem te bouwen op een manier die écht werkt voor mensen.

Als je een leider bent: Durf te dromen van een samenleving waarin iedereen kan bijdragen op een manier die past bij wie zij zijn en wat zij kunnen bieden.

Een uitnodiging om mee te denken over hoe we betekenis kunnen meten zonder de ziel te verliezen. Hoe we technologie kunnen inzetten om menselijker te worden, niet minder. Hoe we een economie kunnen bouwen die draait om wat écht telt.

Als je gelooft in deze visie, als je denkt dat dit de richting is waarin we moeten gaan, dan nodig ik je uit om deel te worden van de beweging die dit werkelijkheid gaat maken.

Want uiteindelijk gaat het niet om de technologie. Het gaat om de keuze die we maken: blijven we vasthouden aan een systeem dat menselijke waarde reduceert tot geld, of durven we te bouwen aan een toekomst waarin elke vorm van zorg, empathie en verbinding de waardering krijgt die het verdient?

We staan op een kantelpunt. Artificial Intelligence wordt steeds capabeler, automatisering neemt steeds meer banen over, en de kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter. We kunnen twee kanten op:

Scenario 1: We laten de huidige trends doorzetten. Technologie concentreert zich in handen van een paar grote bedrijven. Werk wordt steeds meer geautomatiseerd. UBI wordt een noodzakelijke pleister op een falend systeem. Mensen voelen zich steeds meer vervreemd van hun werk en van elkaar.

Scenario 2: We kiezen ervoor om technologie in te zetten als verlengstuk van onze menselijkheid. We bouwen systemen die empathie, zorg en verbinding belonen. We creëren een economie waarin iedereen kan bijdragen op zijn eigen manier. We maken van Nederland een voorbeeld voor de wereld.

Ik kies voor scenario 2. Niet omdat het makkelijk is, maar omdat het nodig is. Niet omdat het technisch simpel is, maar omdat het moreel essentieel is.

De vraag is niet of dit mogelijk is. De vraag is of we de moed hebben om het te proberen.

De toekomst wacht niet. Laten we hem samen vormgeven.